Bij het bestuderen van de geschiedenis krijg je te maken met opvattingen, waarden, belangen en daden van historische personen. Als je wil onderzoeken waarom zij bepaalde dingen deden, moet je je inleven in een tijd en/of persoon. We noemen dit historische empathie. Je kunt nooit echt ‘in de huid kruipen’ van een ander, maar met behulp van goede bronnen en je voorstellingsvermogen, kun je het denken en handelen van mensen uit het verleden toch leren begrijpen. Je krijgt inzicht in het hoe en waarom. 

Daarbij moet je wel opletten. Als je vanuit een latere tijd op iets terugkijkt, interpreteer je een ontwikkeling altijd anders dan iemand uit die tijd zelf. Iemand uit die tijd weet nog niet hoe bepaalde gebeurtenissen zullen aflopen en wat gevolgen van een bepaalde actie zijn. Ook weten zij niet hoe grote ontwikkelingen over tijd zullen verlopen. Wij weten dat wel, maar dat bemoeilijkt het inleven.

Het denken van mensen in alle tijden wordt beïnvloed door de tijd waarin ze leven, hun leefomgeving (land, gebied, woonplaats), familieachtergrond, godsdienst, politieke overtuiging, welvaart, leeftijd, sekse, beroep en de daaruit voorkomende kansen en (on)mogelijkheden. Dat het denken van mensen aan tijd, plaats en positie is gebonden wordt standplaatsgebondenheid genoemd. Als je de standplaatsgebondenheid van mensen hebt vastgesteld, helpt dat je om je in te kunnen leven.

Doordat de standplaatsgebondenheid van alle mensen, ook van mensen die in dezelfde tijd leven, verschillend is, heb je altijd te maken met verschillende perspectieven of multiperspectiviteit. Zo ervaart iemand die in 1795 als slaaf-gemaakte op een plantage in Curaçao leeft de opstand van Tula anders dan een plantage-eigenaar dat doet. 

Het leren inleven in (historische) personen en je verdiepen in verschillende perspectieven is een belangrijke vaardigheid voor het heden en staat centraal in de 21e eeuwse vaardigheden. 

Handige vragen bij redeneren over standplaatsgebondenheid en multiperspectiviteit:

• Welke verschillende mensen of groepen mensen waren hierbij betrokken?
• Wat was zijn/haar/hun rol in de samenleving? Hoe heeft deze positie hun gedachten of daden beïnvloed, denk je?
• Wat was hun motivatie? Waarom dachten/deden ze dit?
• Wat bepaalt hoe iemand (ook jijzelf en ik) iets ervaart? Is het voor mensen nu echt mogelijk om je in te leven in iemand in een andere tijd? Waarom wel/niet? Wat zouden wij kunnen doen (of: Wat hebben wij nodig) om toch te proberen ons in te leven in iemand die vroeger leefde?
• Zijn er mensen of groepen in dezelfde omgeving en tijd die anders naar deze situatie/gebeurtenis/ontwikkeling keken? Hoe zou het komen dat zij hier anders naar keken?